کتاب اشارات فقهیه (شرح متاجر لمعه)

شرح لمعه از کتب فقهی محکم و ریشه دار حوزه های علمیه شیعی بوده و هست. این کتاب از دیرباز تا کنون متن درسی بوده است. با این حال معمولا طلابی که ذهنی عقلی و استدلالی دارند در مطالعه این کتاب -که اولین کتاب فقهی مفصل در سیر درسی حوزه است- با ابهامات مختلفی نسبت به مبانی آن و بلکه نسبت به شیوه تفکر در فقه مواجه می شوند. در غالب موارد هم تنها در جنبه های اصول فقهی به پاسخ سوالات خود می رسند و از ابعاد مختلف این کتاب استفاده نمی کنند.کتاب اشارات فقهیه بر اساس رفع همین دغدغه شکل گرفته و نگاشته شده است. پر واضح است که تامین این هدف مستلزم شرح و حاشیه نگاری بر همه شرح لمعه نیست.

 

این حواشی به دور از الصاق اقوال دیگران و تهیه کشکولی به نام شرح –چنانکه در برخی شروح کتب ادبیات عربی دیده می شود- در صدد تشریح مراد و برخی مبانی و روش فقهی شهیدین است. طلاب و دانشجویانی که آشنایی نسبی با مبانی فقهی و اصولی و نیز نگاه های فلسفه فقهی دارند بهتر می توانند از مطالب این شرح بهره بگیرند. «اشارات فقهیه» تلاشی است در صدد شناساندن مبانی و مختصات فقهی مذهب جعفری به نوآموزان این رشته و مطالعه آن می تواند شناختی آگاهانه تر را نسبت به رشته فقه در آنان ایجاد کرده و شور و شوق بیشتری را در تحصیل این رشته فراهم سازد.

مشخصات ظاهری:

صفحات: 579 صفحه (این کتاب مشتمل بر 181 حاشیه بر بخش متاجر از کتاب شرح لمعه (از اول تا پایان خیارات) است)

جلد: شومیز

قیمت: 110،000 تومان (با تخفیف: 750،000 تومان)

 

جهت تهیه کتاب، پس از اطمینان از موجودی کتاب، نسبت به واریز وجه کتاب و هزینه پستی و ارائه آدرس پستی خود اقدام کنید.

فهرست عناوینی که در این کتاب می بینید:

 

 

مقدمه. 1

الفـ : انواع کلی شرح. 2

بـ : تاریخچه فقه و آشنایی با خصوصیات دوران شرح لمعه 4

جـ: سطح بندی ملکه و مرتبه اجتهاد و معانی آن بر پایه تفاوت ادله اعتبار اجتهاد. 16

د: درباره کتاب حاضر: 20

دفتر یکم: مکاسب محرمه. 27

گفتاری در باب نسبت بحث مکاسب محرمه با کتاب بیع. 28

فقه ماده بیع و فقه صورت بیع. 30

علت عدم طرح ربای معاوضی در مکاسب محرمه 30

تشریح مقدمه شهید ثانی. 31

.................35

بررسی اعانه بر اثم و عناصر لازم برای تحقق آن. 35

................................................................38

دفتر دوم : کتاب البیع.. 40

الفصل الثانی فی عقد البیع و آدابه. 41

القول فی عقد البیع.. 42

 

اعتبارات و عناوین و اسامی مختلف اشیاء در ظرف تکوین و ظروف عرف عام و خاص... 45

معانی سه گانه اصالة الصحة در حوزه اعمال و عناوین اعتباری.. 47

اشکال و جوابی درباره تمسک به ظهور اولیه مفاهیم برای الغای قیود و ترتیب های احتمالی. 49

ریشه اختلاف در صحت عقد فضولی. 55

مناقشه در صدق غرر. 56

بررسیِ کلان قاعده اقدام و دلالت آن. 57

آیا علم به ممنوعیت شرعی یا قانونی یک کاری موجب لغویت قصد فاعل آن خواهد شد؟. 62

عدم نقض قاعده کلی مربوط به قصد و لغویت طلب امر نا ممکن. 63

محوریت تحقق عقلائی و عرفی بیع و ارتباط معاملی و رجوع بسیاری از شروط به آن. 64

نکته مهمی در تحقیق اجماع. 65

طرح یک پرسش مهم. 66

سه رویکرد مختلف در وجه اعتبار قدرت.. 67

ملزومات و لوازم قول مشهور. 67

معنایی جدید از بطلان در فقه و محیط عقلاء 68

لوازم پذیرش بطلان ظاهری.. 68

راه حلی عرفی و روان برای توجیه تعبیر شارح شهید. 70

روش استنباطی جامع و ریشه نگر شهیدین در تفسیر ادله و پیش گیری از تثبیت تعارض... 71

برخورد تک مرحله ای با تعارضات و عدم توجه به قرائن مبنایی و اغراض در استظهار از تعابیر فقهی و روایی  72

مسؤولیت مدنی مولی در برابر عبد. 75

رعایت اعتدال در تناسب توسعه های مدنی در حق عبد با حقوق مسلوبه او در شریعت اسلام. 76

تکلیف یک تشریف بوده و مختص شرفاء است و افراد دون مقدار جامعه گر چه موضوع قانون قرار می گیرند اما مخاطب آن نمی باشند  76

انواع تغییر و تقدیم قول بایع و مشتری.. 80

معنای دوم اصالت الصحه و السلامه و ابتنای آن بر کلان قاعده اقدام. 83

لزوم تحفظ از لغویت کامل حق یکی از طرفین به وسیله تضییق اختیارات معاملی طرف دیگر بدون تحمیل خسارت مالی بر او  85

مبنای صحت ظاهری.. 86

 

 

 

 

القول فی الآداب.. 93

علت تفاوت تعداد مستحبات مذکور در کتب فقهی با مستحبات مذکور در کتب اخلاقی و روایی. 93

نکاتی در باب پژوهش های مربوط به فقه قانون گذاری و فقه آداب و تربیت.. 93

63)........................................................................ قوله: و هو من اتمّ الفوائد ص 412...................................................................97

عدم توجه فعلی مؤمنین به این فوائد و نادره بودن فایده انگاری آنها در روابط معاملی مانع انصراف قصد به این موارد است   97

راه توجیه قصد مؤمنین به این فوائد و حمل رفتار آنها بر این گونه قصدها 97

انگاره ی القائیِ شارع مبنی بر حمل بر جهات ایمانی به هدف ترویج این ارزش ها یا حفظ و بقای آنها در جامعه 98

64)............................................... قوله: الرابع: عدم تزیین المتاع لیرغب فیها الجاهل ص 412..........................................99

خودخواهی معاملی مطلوب و نامطلوب در بیوع و اسواق. 99

آرامش روانی و پرهیز از هیجان از اصول فرهنگ اقتصادی و حقوق سوقیه در اقتصاد اسلامی است.. 100

مرز هیجانات کاذب و مصرف گرایانه با تزیین ممدوح و متناسب با خلقت و طبیعت اجتماعی انسان. 100

65)........................................................................ قوله: ترک معاملة الأدنین ص 417.................................................................101

معامله چرک و معامله گر چرکین مساوق خبث و پریشانی است و در امور اقتصادی مذموم بوده و با زمینه بودن اقتصاد برای رشد روحی منافات دارد  101

66)................... قوله: و قد حورف کسب فلان اذا شدّد علیه فی معاشه کأنّه میل برزقه عنه ص 417. 102

67)............................................. قوله: و المؤفین ای ذوی الآفة و النقص فی أبدانهم ص 418.......................................102

مبانی واقع گرایانه و روش منصفانه در مراعات ضعف ظاهری و حساسیت های روحی معلولین در فرهنگ سوقیه اسلام  104

68).......................................... قوله: حذراً من الزیادة و النقصان المؤدّیین الی المحرّم ص 419....................................104

69)........................................................ قوله: ترک الزیادة فی السلعة وقت النداء ص 419..................................................105

70)......................................... قوله: ترک السوم ما بین طلوع الفجر الی طلوع الشمس ص 419...................................105

71).......................................................... قوله: ترک دخول المؤمن فی سوم اخیه ص 420....................................................106

72)   قوله: و ربما استحبت اجابته لو کان مؤمناً و یحتمل الکراهة لو قلنا بکراهة طلبه لاعانته لی علی فعل المکروه! ص 421  106

تحیر در تعارض های فقهی و اخلاقی. 106

راه حل تعارض در قسم اخیر. 108

تنبیهی تربیتی. 109

نتیجه گیری در این مساله 110

73)...................................................................... قوله: ترک توکل حاضر لباد ص 421...............................................................110

اهمیت و پیچیدگی درک و توضیح این فرع و لوازم آن به ویژه با توجه به اقتصاد امروز. 110

وضعیت این فرع در کتب فقهی معتبر امامیه و عقد یک بحث مبسوط برای آن در شرح حاضر. 111

تشقیق شقوق و بررسی عرفی جهت و معنای روایت مورد استناد در این فرع و تحلیل آن. 112

روش مقایسه صدر و ذیل و غرض و سیاق کلام برای رسیدن به برداشت درست.. 113

فرصت سوزی اقتصادی و یا کاهش فرصت و رونق نیز یک ضرر مالی و سوقی محسوب می گردد. 113

کاهش سود متعارف نوعی ضرر و خسارت سوقیه است.. 114

عدم کارآمدی رویه های متعارف و فقهِ متکفل روابط مالی جزئی برای توجیه این فروع و لوازم. 115

جمع بندی غرض و مفاد روایت.. 116

کلام ابن همام حنفی در فتح القدیر. 116

تمسک به تقارن این فرع با توصیه دیگری در روایات مورد استناد و اجتماع آنها در سیاق کلام واحد برای تایید تفسیر و استظهار مختار ما از معنای این فرع  117

مخاطب این توصیه، جمعیت و اجتماع مسلمین است و این دستور ناظر به چیزی بیش از ظروف فردی و وظایف شخصی است   117

علت و مستند اشتراط برخی شروط از سوی فقهاء و راویان برای این فرع به اصل معنایی بر می گردد که از خود دستور استظهار کردیم  118

نقد سخن مفتاح الکرامه 119

نهی از فاش کردن اطلاعات اقتصادی حوزه شهری به شخص بدوی با تفسیر ما از این فرع کاملا ملائم است.. 119

علت طولانی شدن توضیحات این فرع. 120

74)........................................................................ قوله: العشرون: ترک التلقی للرکبان.................................................................120

این مستحبات مرجع شکل دهی به رفتار و قوانین اجتماعات دینی است.. 120

علت وضعیت خاص این فرع در کلمات فقهاء از نظر حکم به تحریم یا کراهت و تصحیح بطلان تصرفات متعقبه در صورت کراهت تکلیفی  121

نسبت عقد البیع و تجارت نوین و تفاوت احکام آن دو و توضیح تعلق یافتن بطلان در این مساله به تجارت نه عقد البیع  125

بار تکلیفی این فرع در وضعیت فقهی آزاد و ایستای مؤمنین در جوامع فاقد حاکمیت اجرائی دینی. 126

بار تکلیفی این فرع در صورت الزام حرکت عمومی مؤمنین به سمت دینی کردن حاکمیت جامعه 128

احتمال جریان هر دو فرضیه در شرایط مختلف محیط واقعی و متنوع زندگی مؤمنین. 129

کیفیت مراتب طولی واجبات -بنا بر غیری بودن همه اوامر- در راستای واجب نهایی دین و جریان مقدمه موصله و ترتب و فقد صلاحیت و قدرت در تکلیف در اوامر شرعی فردی و اجتماعی و اشاره فقهی به برخی مبانی مهم دینی. 130

75)........................................................... قوله: الحادی و العشرون: ترک الحکرة ص 423....................................................132

احتمال تفرع این فرع بر یک مبنای عمیق تر در مرتبه مالکیت آحاد در ظرف اجتماع. 132

76)........................................................ قوله: و انّما تثبت الحکرة فی سبعة اشیاء ص 424..................................................133

77)... قوله: و ما روی من التحدید بذلک محمول علی حصول الحاجة فی ذلک الوقت لأنّه مظنّها ص 426. 133

مبنا و شیوه شهید ثانی در استظهار از این روایت و حمل عرفی آن. 133

این فرع نیز از شؤون جمعی اولیاء صادر شده و ناظر به موضوعی جمعی است

 

.. 134

الفصل الثالث فی بیع الحیوان.. 136

توضیح ترتیب فصول کتاب متاجر و جایگاه این فصل. 137

78)................................................................ قوله: و هو قسمان؛ اناسیّ و غیره ص 430..........................................................138

 

الفصل الرابع فی بیع الثمار. 139

تنقیح جایگاه، جهت و موضوع بحث در این فصل. 140

صور و انحاء شرکت و تنقیح محل بحث.. 144

شرکت و عیب.. 146

تحلیل وضعیت اعتباری شرکت و تبیین سنخ نقصان ناشی از آن. 146

وجه اطلاق عیب بر شرکت.. 147

تقسیم بندی خیارات با توجه به خاستگاه های موضوع، محل و معروض آنها 147

جایگاه حقوقی و خاستگاه معاملی خیار شرکت و عدم مقابله آن با مال. 148

شواهد حصر عیب به مواردی که قابل مقابله با مال هستند. 148

راه کاری تحلیلی برای جعل خیار با استفاده از تحلیل اقدام عقلائی بر بیع و پیش فرض های معنایی و انگیزشی آن  149

انحاء تاثیر حکمت در محدوده ظهور لفظی حکم و توسعه یا تضییق آن. 152

نحوه علیت شرکت و عیب برای خیار و آثار ظهوری و فقهی آن. 153

تمسک به علت اصلی تر خیار عیب و عیب دانستن فشارهای روانی و اجتماعی برای انسان کریم و محترم. 154

نمونه دیگری از توجه شرع و فقه به مساله کرامت انسان در روابط حقوقی و مالی. 154

قیاس در موضوع و متعلق و تفاوت آن با قیاس در حکم. 156

تعمیم این مرتبه از کرامت به عموم افراد در دعاوی حقوقی مستلزم تمسک به مقاصد شریعت یا برخی از راه کارهای سابق ما است   156

امکان تاسیس اصل در مورد ظهور استناد افعال در وقوع قصدی و صدور عمدی آنها از فواعل. 157

روش رسیدن به پاسخ در مورد این مساله 158

وجه و مبنای اعتبار این شرط ها 159

روش متعارف فقهی در حل این مساله 159

توضیح مبنا و معنای حق الماره در صورت تعبدی بودن آن و اختصاصش به ظرف شک... 159

تعبد استنباطی و استدلالی به کمک توجیه تعبد عملی و فتوایی می آید. 160

نقد و جمع بندی نگاه تعبدی.. 161

تفاوت دقیق اماره با اصل عملی ناشی از سببیت عقلائی برای کشف واقع است و نه لسان دلیل آنها 161

روش تشخیص اماره از امور و اصول تعبدی و عدم ارتباط آن به دلیل حجیت آنها 162

منهج استنباطی کلی و منطق حل مساله و تشخیص اماره بودن و یا تعبدی بودن حکم به جواز اکل الماره 162

بررسی تفصیلی درباره وضعیت عرفی و دلالت اجتماعی روابط باغداران و شناخت زمینه اجتماعی صدور این حکم  163

روش اول برای اثبات ارتکاز عرفی رضایتمندانه مالکان و نقد آن. 163

روش دوم برای اثبات ارتکاز عرفی رضایتمندانه مالکان و نقد آن. 163

روش سوم برای اثبات ارتکاز عرفی رضایتمندانه مالکان و نقد آن. 164

روش چهارم برای اثبات ارتکاز عرفی رضایتمندانه مالکان با تکیه بر شخصیت ایمانی ایشان و اسلوب حکیم شارع در ترویج و ترسیخ عمدی لوازم ایمان در جامعه 165

تفاوت مراتب شخصیت ایمانی و لوازم تشکیکی آن و تفاوت تاثیر فقهی این انگاره در استظهار از افعال و کشف قصود  165

رضایت دادن به اکل الماره لازمه دشواری نیست و پذیرش عرفی تحقق چنین رضایتی آسان است.. 165

استظهار بلاغی و تفصیلی از اخبار جواز اکل الماره گواهی بر اماره بودن بیان امام (ع) نسبت به رضایت عمومی باغداران است   166

بررسی قرائن دلالی در روایت محمد بن مروان. 167

بررسی روایت علی بن یقطین و توجه به زمانه و زمینه اجتماعی آن. 167

وجه اجتماعی در جمع بین روایت ناهیه علی بن یقطین با روایات مجوِّزه 168

نتیجه اماره بودن بیان ائمه و تجویز ایشان توجه به قرائن مختلف در اعصار و امصار گوناگون است.. 168

نقد روش های مرسوم در تحلیل مساله جواز حق الماره و بیان روش مناسب برای بررسی آن

ادامه دارد.... (ادامه در نظرات)

. 529